5651 Sayılı "İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun"un " İnternet Ortamında İçeriğin Çıkarılması/Erişim Engellemesi" başlıklı 9/ ( 1 ). maddesinin uygulanma şartları;

“ İnternet ortamında yapılan bir yayın olması, İnternet ortamında yapılan yayın içeriğinde, gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşların kişilik haklarının ihlal edilmesidir.

Kişilik Hakları; Özel hukukta kişinin doğumla birlikte kazandığı ve üzerine kişisel gelişimiyle birlikte her geçen gün yeni değerler kattığı kişiliğinin, maddi ve manevi bütünlüğünün, isminin, mesleki kariyerinin, ailesinin ve hatta sosyal çevresinin kişi üzerinde oluşturduğu, kısacası kendini gerçekleştirme yolunda elde ettiği tüm kazanımlarının ve menfaatlerinin, hukuk düzeni tarafından koruma altına alınan yönüdür. Medeni hukuk kapsamında kişilik hakları, kategorik anlamda mutlak haklar içinde yer alan, her zaman varolan, zamanla tükenmeyen, herkese karşı ileri sürülebilen, çoğu zaman kişiye sıkı sıkıya bağlı ve devredilemeyen haklardandır.

 Bu gelişmede 5187 sayılı Basın Kanunu yerine 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunu daha işlevsel hale getirmiştir.

Yazılı medyada örneğin gazete sayesinde, gün içerisinde sınırlı bir kesime ulaşabilen bir haberin internet ortamında her zaman, çok daha fazla kişiye ulaşması, gerçek ve tüzel kişiler hakkında gerçeği yansıtmayan haberlerin engellenmesi de daha önemli bir hal almıştır. İnternetten ortamında yer alan temel hak ve özgürlükleri ihlal eden bir haberin, internet ortamında kaldığı süre boyunca ilgilisine verdiği zarar, yazılı medyaya göre kıyaslanamayacak düzeydedir. Bu gelişmeler ışığında düzelme ve cevap hakkı (tekzip) yerini internet ortamında içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesine başka bir açıdan internet ortamında haber kaldırmaya bırakmıştır.

Bu bağlamda, internet ortamında yayınlanan haberin altına imza atan, haberi yayınlayan, bu haberi üçüncü kişilere ulaştıran tüm sorumlular, gerek anayasanın temel hak ve özgürlükler bölümünde yer alan ve gerekse diğer kanunların emredici hükümlerinden kaçınmak zorundadır.

Basın özgürlüğü ve sınırları konusunda, makul kabul edilebilir haberle ilgili yasaların aramış olduğu ve Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarında bahsedilen özelliklerden bir veya bir kaçı engellenmesi istenilen, internet ortamında kaldırılması talep edilen içeriklerde yer almaması gerekir

“…Basın haber verme fonksiyonunun yerine getirirken kullanacağı hakkın özel hukuk alanında sınırı a ) Gerçeklik b ) Kamu yararı ve toplumsal ilgi c ) Güncellik d ) Konu ile ifade arasında düşünsel bağlılık kuralları ile belirlenmiştir. Haber verme hakkı bu sınırlar içinde kaldığı sürece hukuka uygundur…” Yargıtay 4. Hukuk Dairesi E. 1994/1123 K. 1994/6518 T. 11.7.1994

Kaldırılması talep edilen içerikler, açık şekilde talep eden gerçek ve tüzel Kişinin tüm maddi ve manevi haklarını ihlal etmekte ve mağduriyetine neden olmalıdır. Bu sebeple internet ortamında kaldıkları süre zarfında, gerçek ve tüzel kişiyi zarara uğratmalıdır.

Teknoloji insanların ihtiyaç ve isteklerini karşılamak için hayatı kolaylaştıran, dönüştüren/geliştiren, yöntem, bilgi, beceri ve süreçlerin tamamını oluşturan bir olgudur. İnsanoğlu teknolojiyi mal/hizmet üretiminde, istenilen bir bilgiye ulaşılması ve kullanılması amacıyla kullanmaktadır.

Teknoloji tek başına yararlı veya zararlı olmasını kullanım amacı belirler. Teknolojideki yenilikler insanlığın faydası için yasal çerçevesi belirlenmiş hukuki, politik ve sosyokültürel bazlı düzenlemeler ile birlikte sunulmalıdır.

Ancak, günümüzde teknolojinin vardığı zirve noktası ve sürekli daha da hız kazanması; sunulan bu düzenlemelerin teknoloji karşısında yetersiz kalmasına, iletişim teknolojilerine şüphe ile yaklaşılmasına ve güvensizliğe neden olmaktadır.

Teknoloji alanında ortaya çıkan gelişmelerle birlikte ekonomik, politik ve sosyokültürel alanlarda ciddi değişimler meydana gelmektedir. Bu değişimin sonucu olarak insan hayatına yön veren ortak değerlerde dönüşüme uğramaktadır. Bu bahsi geçen her iki taraflı dönüşüm süreci içerisinde insanlar hayatını sürdürmekte ve teknolojinin sunduğu gelişmeleri kendi yararı doğrultusunda kontrol etmeye çabalamaktadır.

Ama küreselleşmenin de meydana getirdiği etkilerin somut olarak görülmeye başladığı günümüzde teknolojiyi insanlığın faydasına kullanmak tamamıyla mümkün olamamaktadır. Buna ilave olarak her geçen gün ortaya çıkan yeni teknolojik gelişmelerle birlikte yeni sorunlar ortaya çıkmakta ve kişisel mahremiyete de zarar verebilmektedir.

Tüm bu sorunların ortadan kaldırılması için bir takım yasal düzenlemeler getirilmektedir. İnsan hayatını doğrudan etkileyen teknolojinin her devirde kendine özel yasaları vardır. Buna ilave olarak bulunulan dönemin kendine has gerekliliklerine yönelik oluşturulan yasalar, belli bir zaman sonra teknoloji alanında meydana gelen değişimler nedeniyle geçerliliğini yitirmektedir. Bu nedenle yasaların da değişen durumlara göre yeniden/sürekli düzenlenmesi ihtiyacı ortaya çıkmaktadır.

1950 yılının ilk aylarında ABD’de ilk kez makineler arası bilginin taşınması gerçekleşmiş ve daha sonra ABD Savunma Bakanlığının yapmış olduğu çalışmalar neticesinde 1981 yılında ARPANET protokolü üzerinden ilk mesaj Kaliforniya Üniversitesinde görevli bir profesörün bilgisayarına gönderilmiştir. Bu olay internet bağlantısının ilk ayak izleri olarak nitelendirilebilir.

İnternet zamanla günümüzdeki hızlı veri akışına dönüşmüş ve öncelikle masa üstü bilgisayara daha sonra dizüstü bilgisayarlarla çantalarımıza günümüzde ise cep telefonu ve tabletlerle cebimize kadar girerek hayatımıza her saniyesine dâhil olmuştur. İnternet üzerinden ulaşabildiğimiz bilgi, belge, fotoğraf ve videoların toplam büyüklüğünün hesaplanmasının nerdeyse imkânsız olduğu görülmektedir. Bu kadar büyük çaplı veri deposunun içerisinde doğal olarak insan unsuru yer almaktadır. Yani bizzat kendimize ait, özel hayatımıza ait, şirketimize ait, markamıza ait veya kendimizle ilgili herhangi bir bilgi belge fotoğraf vb. yer almaktadır.

Özetleyecek olursak internetin konusu doğrudan gerçek ve tüzel kişilerinin maddi ve manevi unsurudur. Bu sebeple herkesin rahatlıkla ulaşabildiği internet mecrasında maddi ve manevi haklarımızın korunmasına ihtiyaç vardır. Örneğin şirketimizin tescilli markası kullanılarak başka şirketler haksız kazanç sağlayabilir ya da çok özel kalması gereken aile sırlarımız internet ortamında mesela sosyal medyada herkesin erişimine açılabilir. Verdiğimiz birkaç örnek veya sayılabilecek binlerce örnekte olduğu internette paylaşılan her türlü veri internet dünyasında kalmaya devam ettiği her gün telafisi imkânsız olabilecek maddi ve manevi zararlara yol açmaktadır.

İzah edilen nedenlerden dolayı, cebimizdeki cep telefonları üzerinden herkesin ulaşımına açık olan, internet dünyasında yer alan verilere ilişkin uğrayabileceğimiz zararların önüne geçilebilmesi için kanun koyuncular tarafından bir takım düzenlemeler yapılmıştır.

Bu kapsamda ülkemizde ilk olarak 5651 kanun numarasına sahip 04/05/2007 tarihli “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun” çıkarılmıştır. 5651 sayılı kanunda; 29/07/2020 tarihli ve 7253 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile bir kısım değişikliğe gidilmiştir.

5651 sayılı kanun tam bu noktada, internet dünyasında yer alan verilere ilişkin uğrayabileceğimiz zararların önüne geçilebilmesi için içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesi noktasında özel ve tüzel kişilere ait düzenlemelere yer vermiştir. 5651 sayılı kanun internet ortamında içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesi amacıyla içerik sağlayıcısı, erişim sağlayıcısı ve yer sağlayıcısına bir takım yükümlülükler yüklemiştir. Doğal olarak yükümlülüklerini yerine getirmedikleri zaman haklarında cezai yaptırımlar düzenlenmiştir.

5651 sayılı kanun ile İçeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi konusu düzenlendiği gibi gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi konusu da düzenlenmiştir. 5651 sayılı yasada 7253 sayılı kanunla yapılan en önemli değişiklik ise “Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıları” hakkında yapılan düzenlemelerdir. Bu özelliğe sahip Twitter, YouTube, İnstagram, Facebook vb. sosyal medya şirketleri içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi konusu da yükümlülüklerini yerine getirmediği takdirde idari para cezası ile cezalandırılmaları söz konusu olacaktır.

İnternet ortamında, gerek Türkiye gerekse yurtdışından hukuka aykırı olarak maddi ve manevi haklarımızı zarara uğratacak paylaşımlarda bulunanlarla ilgili 5651 sayılı kanun ve diğer yasal düzenlemeler sayesinde ülkemizde internetten içerik kaldırma artık çok kolaylaşmıştır.